Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe ZAP-Robotyka

---

Historia i działalność w latach 1945–1990

ZAP to przedsiębiorstwo, które powstało z połączenia dwóch niewielkich zakładów zajmujących się produkcją wyrobów metalowych, działających na rynku od 1945 roku. Początkowo było znane jako Państwowe Zakłady Mechaniczne. W 1949 roku zakład przyjął nazwę Fabryka Wyrobów Metalowych im. J. Marchlewskiego, co stanowiło istotny krok w jego historii.

W 1950 roku, nawiązując współpracę z WSK Okęcie, ZAP rozpoczął produkcję urządzeń hydraulicznej automatyki strumieniowej w oparciu o system Askania, co otworzyło nowe możliwości w obszarze automatyzacji. W 1959 roku, w wyniku dalszego rozwoju, zmieniono nazwę na Zakłady Automatyki Przemysłowej im. J. Marchlewskiego, a firma zaczęła wprowadzać na rynek innowacyjne rozwiązania z zakresu automatyki, w tym elektroniczny system automatyki USB 60 oraz różne typoszeregi przetworników pomiarowych.

Do kluczowych osiągnięć ZAP zaliczyć można także zakup licencji na sterownik programowalny PC4k. Zakład specjalizował się w projektowaniu i wykonawstwie szaf i pulpitów sterowniczych, oferując kompleksowe usługi automatyzacji, które obejmowały dostawy urządzeń, ich montaż oraz rozruch na obiektach. W latach 60. firma rozpoczęła produkcję dystrybutorów paliw płynnych, co wzbogaciło jej ofertę o nowe produkty.

W latach 80. ZAP zaczął wytwarzać zasilacze do urządzeń elektronicznych i komputerów, które były eksportowane z dużym powodzeniem do dawnych krajów socjalistycznych. W tym okresie organizacja firmy była strukturą mieszaną, gdzie oprócz głównego zakładu, zatrudniającego około 2700 osób, istniały także trzy podległe zakłady.

Ważnym aspektem działalności ZAP były wydarzenia polityczno-społeczne, szczególnie te z roku 1980, które wpłynęły również na pracowników firmy. Latem tego roku odbył się strajk, który wyprzedzał wydarzenia, jakie miały miejsce w Stoczni Gdańskiej. W latach 1980–1989 ZAP stał się rozpoznawalnym ośrodkiem opozycji solidarnościowej, mimo że nie dochodziło w nim do gwałtownych protestów. W tym czasie, w wyniku powszechnych wyborów, powołano Radę Pracowniczą, która odegrała istotną rolę w zarządzaniu zakładem.

Historia po 1990 i restrukturyzacja

Przemiany społeczne, polityczne oraz gospodarcze, jakie miały miejsce w Polsce po 1989 roku, przyniosły wiele wyzwań dla firm działających na tamtym rynku. Upadek ZSRR, zjednoczenie Niemiec oraz zatrzymanie inwestycji w byłej NRD przyczyniły się do gwałtownej utraty zamówień przez przedsiębiorstwa.

Na wolnym rynku zaczęły pojawiać się renomowane i doświadczone firmy konkurencyjne, co dodatkowo skomplikowało sytuację ZAP. W tym samym czasie przedsiębiorstwo zainwestowało znaczne środki w rozwój technologii robotyki przemysłowej, a także musiało wciąż utrzymywać Zespół Szkół Zakładowych, co stanowiło dodatkowe obciążenie dla jego budżetu.

1 stycznia 1991 roku miała miejsce istotna zmiana w strukturze organizacyjnej firmy. Przedsiębiorstwo przeszło na model dywizjonalny, organizując swoją działalność wokół głównych kierunków biznesowych, co zaowocowało utworzeniem osiem zakładów opartych na wewnętrznym rozrachunku, przy zachowaniu niektórych funkcji centrali.

W połowie 1991 roku wprowadzono kolejną ważną zmianę — Minister Przekształceń Własnościowych nadał firmie status jednoosobowej spółki Skarbu Państwa. W obliczu spadku zamówień zarząd ZAP zainicjował proces restrukturyzacji, który obejmował rozwiązanie i prywatyzację trzech kluczowych zakładów: projektowania, produkcji doświadczalnej oraz wykonawstwa inwestycyjnego.

Równocześnie, Zespół Szkół Zakładowych został przekazany Kuratorium Oświaty w Kaliszu. W nadchodzących latach dalsza prywatyzacja objęła także działalności pomocnicze, takie jak służby socjalne, produkcja narzędzi czy obsługa prawna, co było częścią strategii na poprawę jakości wyrobów i usług.

Inwestując w jakość, ZAP zdobył certyfikat ISO 9000 od firmy TUV-CERT-BERLIN. Wprowadzono także nowoczesne metody planowania oraz rozliczania kosztów, przy wsparciu nowoczesnych technik informatycznych. W 1997 roku, po podniesieniu kapitału akcyjnego, Pierwszy Narodowy Fundusz Inwestycyjny (NFI) oraz Agencja Rozwoju Przemysłu stały się akcjonariuszami spółki, co odbyło się kosztem domeny Skarbu Państwa.

Po dostosowaniach w zakresie działania poszczególnych zakładów, zarejestrowano je jako spółki z o.o., mające 100% własności ZAP. Rozpoczął się proces sprzedaży udziałów, który w wielu przypadkach prowadził do management buy-out, co przyczyniło się do powstania nowych, sprywatyzowanych podmiotów takich jak ZAP-KOOPERACJA, ZAP-MECHANIKA, ZAP-ROBOTYKA oraz innych.

Warto również wspomnieć, że Pierwszy NFI zarządzał przedsiębiorstwem MERA-PNEFAL sp.z o.o., również działającym w branży automatyki. W wyniku decyzji właścicielskiej, doszło do połączenia Zakładu Systemów Automatyki MERA-PNEFAL z Zakładem Automatyzacji Obiektów ZAP-AUTOMATYKA, co zaowocowało powstaniem nowego podmiotu — CONTROLMATICA ZAP-PNEFAL, który został przejęty przez APLISENS S.A.

W 2008 roku, po dalszych przekształceniach, ZAP został wykreślony z Krajowego Rejestru Sądowego. Obecnie, w 2020 roku, zakłady stworzone na terenie byłego ZAP funkcjonują jako park przemysłowy, w którym działa kilkadziesiąt podmiotów gospodarczych, zatrudniających ponad 1200 pracowników.

Największe obiekty automatyzowane przez ZAP

Wśród największych obiektów, zautomatyzowanych przez ZAP-Robotyka, znajdują się różnorodne elektrownie, takie jak: Adamów, Siersza II, Łagisza II, Turów, Pątnów, Ostrołęka, Kozienice, Rybnik, Dolna Odra, Jaworzno, Stalowa Wola, Połaniec, Bełchatów oraz elektrownie zlokalizowane zagranicą: Huainan (Chiny), Madras (Indie), Tuzla II (Bośnia i Hercegowina), Rurkela (Indie), Elektrownia Prunéřov (Czechy), Oroszlány (Węgry), Chemnitz (Niemcy).

Dodatkowo, ZAP-Robotyka zajmuje się także automatyzacją elektrociepłowni, w tym takich jak: EC Siekierki, EC Katowice, EC Opole, EC Kraków Łęg, EC Bielsko-Biała oraz EC Bydgoszcz. W zakresie automatyzacji ZAP obsłużył również liczne ciepłownie przemysłowe.

W obszarze gospodarki wodnej, ZAP-Robotyka ma na swoim koncie szereg istotnych projektów, w tym systemy funkcjonujące w: Wodociągu Praskim w Warszawie, Wodociągu Sulejów, Goczałkowicach, Dziećkowicach, Będzinie, Piotrkowie Trybunalskim, Toruniu, Włocławku, wzdłuż Wisły, w Ostrowie Wielkopolskim, a także w takich miejscach jak Khir Area Bagdad, Najaf i Kut w Iraku, Shatt-el Arab w Egipcie, Teheranie w Iranie oraz w Bańskiej Bystrzycy, Turček, i Liptowskim Mikułaszu na Słowacji, a także w Nýrsko (Czechy).

ZAP-Robotyka obsłużył również wiele obiektów w różnych sektorach, takich jak przemysł materiałów budowlanych, przemysł papierniczy, maszynowy i hutniczy, potwierdzając tym samym swoje zaangażowanie i kompetencje w dziedzinie automatyzacji.

Kierownictwo od 1945

Historia kierownictwa przedsiębiorstwa produkcyjno-usługowego ZAP-Robotyka rozpoczęła się w 1945 roku, kiedy to powołano do życia jego struktury zarządzające. W ciągu następnych lat wiele osób pełniło kluczowe funkcje w tym państwowym przedsiębiorstwie.

• Henryk Tasiemski (1945–1948),
• Jerzy Pietruszka (1948–1949),
• Antoni Wojciechowski (1949–1953),
• Stefan Lesiak (1953–1956),
• Franciszek Pieprzycki (1957–1960),
• Jerzy Krajewski (1960–1962),
• Edmund Mikołajczak (1962–1963),
• Henryk Banaszyński (1963–1967),
• Janusz Garbacz (1967–1968),
• Henryk Różański (1968),
• Józef Borowiak (1968–1973),
• Jerzy Przybylski (1973–1978),
• Franciszek Zawisza (1978–1981),
• Władysław Jakubowski (1981–1982),
• Bolesław Kowalczyk (1982–1990),
• Stanisław Małyszka (1990),
• Witold Sitarz (1990–1991).

Później, po przekształceniu w spółkę akcyjną, zarządzało nią wielu prezesów:

• Witold Sitarz (1991–1993),
• Jerzy Guzikowski (1993–1999),
• Jacek Płocharz (1999–2000),
• Kazimierz Glinkowski (2000–2001),
• Robert Żurawski (2001–2008).

Każdy z prezesów wnosił coś unikalnego do rozwoju przedsiębiorstwa, dbając o jego stabilność i innowacyjność.

---

Oceń: Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe ZAP-Robotyka

---