Zacharzew (Ostrów Wielkopolski)

---

Historia

Wieś Zacharzew to miejsce o bogatej historii, sięgającej 1444 roku, kiedy to po raz pierwszy została wymieniona w źródłach. Dokumenty z tego okresu informują o rozgraniczeniu ziem Zacharzewa z sąsiednią Topolą, a rok później również z Gorzycami. W kolejnych latach miejscowość zmieniała swoich właścicieli, wśród których byli: Maciej Radzimski (1505), Piotr Radzimski (1535), Maciej Zacharzewski (od 1545), Wojciech Rąmpczyński (1550) oraz Franciszek Chwalczewski, a później brat Piotr. Od 1568 roku Zacharzew, wspólnie z Krępą oraz Ostrowem, przeszedł w ręce rodziny Kiełczewskich, która posiadła te ziemie aż do 1654 roku.

W 1730 roku wieś wraz z folwarkiem stała się częścią klucza krępskiego dóbr przygodzickich, należących do marszałka koronnego Franciszka Bielińskiego. W tym czasie do zespołu folwarcznego wchodził również dwór usytuowany na kopcu, który jest opisany w sekcji poświęconej grodzisku. W 1755 roku przygodzickie włości znalazły się w rękach rodu Radziwiłłów; kolejno Marcina, Józefa Mikołaja, Michała Hieronima oraz innych członków rodziny, w tym Antoniego, pierwszego ordynata przygodzickiego.

W 1931 roku dokonała się rozparcelacja wschodniej części wsi, obejmującej dworsko-folwarczną lokalizację (do ulicy Głowackiego). Rok 1934 przyniósł włączenie części Zacharzewa do Ostrowa Wielkopolskiego, co zapoczątkowało stopniowe zagospodarowanie tych terenów pod zabudowę mieszkalną. Kolejny fragment został włączony do miasta 1 grudnia 1979 roku, pozostawiając jednocześnie część jako samodzielną wieś z kilkuset mieszkańcami. Warto również wspomnieć o dawnym parku Cesarza Wilhelma, którego zdjęcie można znaleźć na pocztówce w zbiorach Muzeum Miasta Ostrowa Wielkopolskiego.

Folwark w Zacharzewie

Na początku XX wieku folwark w Zacharzewie znajdował się na wschodnim krańcu wsi, zajmując prostokątny obszar pomiędzy dzisiejszymi ulicami Krotoszyńską, Wybickiego, Czarnieckiego oraz Bema. Oddzielony od zabudowań chłopskich łąką, na jego terenie znajdował się dziedziniec z dworkiem dzierżawcy, wozownią, stajnią, stodołami oraz innymi budynkami gospodarczymi. W północnej części folwarku ulokowana była kolonia domów dla robotników folwarcznych, a pomiędzy obiema częściami widoczne jest średniowieczne grodzisko, świadczące o długiej historii tych ziem.

W XIX wieku zarząd folwarkiem sprawowali kolejno Wilhelm (1870), Bernhard Lange (1877), Jan Gaj w latach 80. oraz Zdzisław Kornobis, który prowadził folwark od 1905 do 1929 roku. Dziś większość obszaru dawnego folwarku zajmuje osiedle domów jednorodzinnych oraz szklarnie. Z zachowanych budynków można wyróżnić dawny dom robotników folwarcznych przy ul. Wybickiego 22, a także dwór dzierżawcy usytuowany przy ul. Czerwonych Kosynierów 11.

Grodzisko

Na zbiegu ulic Wybickiego i Skorupki znajduje się kopiec z fosą, będący pozostałością budowli obronnej, której pierwsze wzmianki datowane są na 1483 rok. W XIV wieku przy kopcu znajdował się zapewne podpiwniczony drewniany dom, który po pożarze na przełomie XV i XVI wieku został zastąpiony nową strukturą, również drewnianą, a w kolejnych latach umocnioną brukiem kamiennym. Z tego okresu zachowały się wzmianki podczas lustracji w 1731 roku. W XIX wieku zbudowano murowany dwór, z którego do dzisiaj przetrwały jedynie piwnice. W 1989 roku grodzisko zostało odkryte, a w 1994 roku wpisane do rejestru zabytków.

Dwór dzierżawcy

Dwór zbudowany prawdopodobnie pod koniec XIX wieku przez dzierżawców folwarku, znajduje się przy ul. Czerwonych Kosynierów. Po jego południowej stronie rozciągał się czworoboczny ogród użytkowy. Budowla wzniesiona jest na rzucie prostokąta, posiada frontowy ganek wejściowy, a ściany piwnic wykonane są z kamieni. Wyższe kondygnacje zbudowano z cegieł, zdobionych poziomymi pasami z ciemniejszej cegły. W czasie przebudowy na początku XX wieku dodano wschodnią przybudówkę oraz otynkowano ceglaną elewację. Okna parteru i poddasza są w profilowanych obramieniach, zwieńczonych gzymsem.

Obecnie budowla jest wykorzystywana jako dom mieszkalny.

Zabytki

Oto lista zabytków, które znajdują się w Ewidencji Zabytków Miasta Ostrowa Wielkopolskiego:

• liczne domy i wille z lat międzywojennych, typowe dla tej dzielnicy,
• dwór dzierżawcy z 4 ćw. XX w. usytuowany przy ul. Czerwonych Kosynierów 11,
• budynek szkoły z 1900 roku przy ul. Krotoszyńskiej 171,
• młyn oraz domy z przełomu XIX i XX wieku przy ul. Młyńskiej,
• budynki z początków XX wieku przy ul. Radłowskiej oraz Składowej,
• grodzisko z późnego średniowiecza/nowożytności – wpisane do rejestru zabytków,
• różne osady, osady i cmentarzyska prehistoryczne i średniowieczne.

Położenie

Obszar Zacharzewa jest zróżnicowany w swoich granicach. Od północy sąsiaduje zSzczygliczką, od południa graniczy z Gorzycką Drogą oraz Odolanowską Drogą, gdzie znajduje się Osiedle nr 8 „Odolanowskie”. Wschodnią stronę zajmuje Śródmieście, natomiast od zachodu otaczają go wsie Radłów, Zacharzew i Gorzyce Wielkie.

W przeszłości, przed rokiem 1932, miejscowość ta była usytuowana w powiecie odolanowskim. W okresie od 1975 do 1998 roku Buddypont znajdowała się w województwie kaliskim. Od 1932 do 1975 oraz ponownie od 1999 roku należy do powiatu ostrowskiego.

Transport

W Zacharzewie znajduje się jedyna droga krajowa w mieście, obsługująca ruch tranzytowy przez ulice Krotoszyńską i Poznańską, obok fragmentów obwodnicy (S11 i DK25). Dodatkowo, ważną rolę w komunikacji pełni droga powiatowa prowadząca do Raszkowa. W latach 2020-2022 przeprowadzono kompleksową przebudowę ulic Chłapowskiego i Wybickiego, które stały się istotnym elementem ramy komunikacyjnej miasta.

Południowa granica tej dzielnicy miasta jest wyznaczona przez linię kolejową nr 14. Znajdują się tam między innymi towarowa stacja kolejowa Ostrów Wielkopolski Zachodni oraz przystanek kolejowy Ostrów Wielkopolski Gorzyce.

Komunikacja miejska

W Zacharzewie przebiegają liczne linie komunikacji miejskiej. Zdecydowana większość tras jest dostosowana do obsługi codziennych potrzeb mieszkańców oraz osób odwiedzających tę część miasta. Poniżej znajduje się szczegółowy wykaz linii:

Miejski Zakład Komunikacji
Numer linii	Trasa
1	Topola Wielka – Dwernickiego
5	Janków Zaleśny – Raszków – Nowa Krępa piekarnia
5B	Trzebowa – Raszków – Aleja Powstańców Wielkopolskich
6	Wielowieś – Bema cmentarz
9	Pruślin – Zacharzew
10	Dwernickiego – Komuny Paryskiej
13	Zacharzew – Janków Dworzec PKP
15	Chruszczyny – Przygodzice
22	Centrum Przesiadkowe – Zacharzew – Topola Mała – Centrum Przesiadkowe
25	Zacharzew – Komuny Paryskiej
K-1	Krotoszyn Dworzec PKP – Centrum Przesiadkowe
P	Pleszew szpital – Centrum Przesiadkowe

Dodatkowo, na trasie zbliżonej do linii K-1 kursuje autobus MZK z Krotoszyna, co znacznie ułatwia komunikację.

W miejscowości znajdują się także pętle autobusowe, zlokalizowane przy ulicach: Krotoszyńskiej, Dwernickiego oraz Bema (w pobliżu cmentarza). Warto również zwrócić uwagę na siedzibę Miejskiego Zakładu Komunikacji przy ulicy Lotniczej, gdzie znajduje się również jedyna w mieście zajezdnia autobusowa, wyposażona m.in. w ładowarki do autobusów elektrycznych. Na zakończenie, obok urzędu skarbowego przy ul. Chłapowskiego można znaleźć stację Ostrowskiego Roweru Miejskiego, oferującą alternatywne formy transportu miejskiego.

Edukacja

Szkoły podstawowe

W Zacharzewie znajdują się trzy kluczowe placówki edukacyjne, które oferują naukę na poziomie podstawowym. Są to:

• Szkoła Podstawowa nr 7, która mieści się przy ulicy Bema 30,
• Szkoła Podstawowa nr 11, zlokalizowana pod adresem ul. Batorego 2,
• Szkoła Podstawowa nr 14, znajdująca się przy ulicy Krotoszyńskiej 171.

Szkoła ponadpodstawowa

W kontekście edukacji ponadpodstawowej, w Zacharzewie funkcjonuje Zespół Szkół Technicznych, z siedzibą przy ulicy Poznańskiej 43, oferujący różnorodne kierunki kształcenia oraz możliwość zdobycia cennych umiejętności zawodowych.

---

Oceń: Zacharzew (Ostrów Wielkopolski)

---