Czesław Grajek, znany pod pseudonimami „Wiktor” oraz „Broda”, to postać, która wyróżniała się swoją działalnością w wielu istotnych momentach historii Polski.
Urodził się 9 lipca 1901 roku w Ostrowie Wielkopolskim, gdzie spędził swoje wczesne lata, a zmarł 7 grudnia 1973 roku w Poznaniu. Jego życie było nacechowane zaangażowaniem w ruch robotniczy oraz udziałem w znaczących wydarzeniach historycznych, w tym powstaniu wielkopolskim i II wojnie światowej.
Czesław Grajek był przede wszystkim drukarzem, co nie tylko definiowało jego zawód, ale i wpływało na jego działalność polityczną i społeczną. Jego zaangażowanie w walkę o prawa pracownicze i lepsze warunki życia dla robotników przyniosło mu uznanie wśród współpracowników i przyjaciół.
Życiorys
Czesław Grajek przyszedł na świat w Ostrowie Wielkopolskim. Był synem Szczepana Grajka, murarza oraz Michaliny z domu Jakubowska. Jego pierwszym zawodowym krokiem była praca w “Gazecie Ostrowskiej” jako goniec, co miało miejsce w 1915 roku. Niedługo później podjął edukację w zakresie drukarstwa.
W listopadzie 1918 roku wstąpił do polskich oddziałów powstańczych, angażując się w walki z 10 pułkiem strzelców wielkopolskich. Jego działania miały miejsce w takich miastach, jak Zbąszyń, Rynarzewo, Zduny oraz Kępno. Po zakończeniu służby wojskowej w lutym 1921 roku, dokończył swoje kształcenie w zawodzie drukarza i zdał egzamin czeladniczy w Poznaniu w 1924 roku.
Czesław Grajek w 1924 roku dołączył do Związku Zawodowego Drukarzy i Pokrewnych Zawodów. W latach 1925-1930 pracował w drukarni św. Wojciecha w Poznaniu, gdzie pełnił funkcje zecera ręcznego oraz linotypisty. Od 1928 roku był członkiem zarządu poznańskiego oddziału związku, a od 1934 do 1939 roku członkiem Zarządu Głównego w Warszawie. Odgrywał ważną rolę, jako przewodniczący oddziału poznańskiego Związku Drukarzy.
W latach 1930-1933 nie był zatrudniony, jednak we wrześniu 1933 roku podjął pracę w drukarni pisma “Kupiec”, gdzie pozostał aż do wybuchu II wojny światowej. W marcu 1934 roku odbyło się Walne Zebranie Oddziału Pomorskiego w Grudziądzu, na którym Grajek został wybrany przewodniczącym. Uczestnicy zebrania obiecali wsparcie dla działań zarządu, w tym możliwości strajku. Był inicjatorem strajku poznańskich drukarzy, który zasłynął od 20 marca do 3 kwietnia 1934 roku i zakończył się triumfem strajkujących.
W roku 1936 wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej i aż do 1939 roku aktywnie działał w Poznaniu, pełniąc funkcje w władzach okręgowych i miejskich. Okręg, w którym obradował Związek Drukarzy, podporządkował się Okręgowej Radzie ZZ w Poznaniu, której przewodniczył w 1936 roku.
We wrześniu 1939 roku został zmobilizowany do 55 pułku piechoty, biorąc udział w bitwie nad Bzurą oraz pod Kutnem. Po aresztowaniu trafił do obozu jenieckiego, jednak w styczniu 1940 roku uzyskał zwolnienie i osiedlił się w Częstochowie z rodziną, pracując w drukarni “Kuriera Częstochowskiego” aż do kwietnia 1942 roku.
W tym czasie nawiązał kontakt z Robotniczą Partią Polskich Socjalistów, a w Warszawie przeszedł szkolenie z zakresu działalności konspiracyjnej. W kwietniu 1941 roku ustanowił oddział partyzancki Socjalistycznej Organizacji Bojowej, którym dowodził, prowadząc operacje w rejonie Złotolasów, w powiecie częstochowskim.
W kwietniu 1942 roku zorganizował XXII Okręg Socjalistycznej Organizacji Bojowej w regionie częstochowskim, kierując tam działaniami sabotażowymi. W lipcu 1944 roku podpisał umowę o współpracy z batalionem Gwardii Ludowej im. Józefa Bema i uzyskał stopień podporucznika, obejmując dowództwo kompanii.
W styczniu 1945 roku, w nowo odrodzonej Polskiej Partii Socjalistycznej w Częstochowie, zasiadał w lokalnych władzach miejskich i powiatowych. Uczestniczył z ramienia Częstochowy w obradach Rady Naczelnej PPS w Warszawie. W marcu 1945 roku przybył do Poznania, gdzie do grudnia 1948 roku pełnił funkcje I i II sekretarza oraz urzędującego przewodniczącego Wojewódzkiego Komitetu PPS na Wielkopolskę, a także będąc członkiem Rady Naczelnej PPS.
Od 26 marca 1945 roku do 20 marca 1950 roku był członkiem rady i prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu, a w latach 1945-1952 zasiadał w Krajowej Radzie Narodowej i Sejmie. Po zjednoczeniu PPR i PPS aktywnie działał w PZPR oraz w różnych organizacjach społecznych. W latach 1948-1950 był członkiem KW PZPR jako przewodniczący klubu radnych PZPR.
W latach 1953-1956 pracował jako urzędnik w resorcie gospodarki komunalnej i mieszkaniowej w Poznaniu, a po tym czasie przeszedł na emeryturę. 9 stycznia 1960 roku został odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym, a w 1972 otrzymał tytuł podporucznika.
Grajek zmarł 7 grudnia 1973 roku w Poznaniu i spoczął na cmentarzu Junikowskim. Pozostawił dwie żony: Marię Zielińską i Władysławę Kabacińską z domu Obecna, jednak nie miał dzieci.
Przypisy
- Lista odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym. Wielkopolskie Towarzystwo Genealogiczne „Gniazdo”. [dostęp 18.12.2023 r.]
- Uczestnicy Powstania Wielkopolskiego – baza on-line. Wielkopolskie Towarzystwo Genealogiczne „Gniazdo”. [dostęp 18.12.2023 r.]
- Gąsiorowski i Topolski (red.) 1981, s. 228.
- Gąsiorowski i Topolski (red.) 1981, s. 229.
- Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa, Roczne sprawozdanie Związku Zawodowego Drukarzy i Pokrewnych Zawodów w Polsce Oddział Pomorski za rok 1934 s. 3 i 4
- Wieczorek 1984, s. 227–228.
- W strajku uczestniczyli robotnicy 26 poznańskich drukarni.
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Lech Makowski | Tytus Jaszkowski | Tomasz Ławniczak | Beata Klimek | Łukasz Mikołajczyk | Przemysław Krysztofiak | Jarosław Woźniak | Andrzej Dera | Katarzyna Sójka | Marian Gilarski | Władysław Piórek | Józef Adamek (polityk) | Ewa Matecka | Władysław Stachowiak | Ryszard Wilczyński (polityk) | Jan Janicki | Lech Kozaczko | Marlena Maląg | Jarosław Urbaniak | Witold JankowskiOceń: Czesław Grajek