Wojciech Bąk

---

Życiorys

Wojciech Bąk był nie tylko utalentowanym poetą, ale i wszechstronnie wykształconym człowiekiem. Jego edukacja rozpoczęła się w Gimnazjum Męskim w Ostrowie Wielkopolskim, a następnie kontynuował naukę na kierunkach filologia polska i filozofia ścisła na Uniwersytecie Poznańskim. Po ukończeniu studiów, czynnie angażował się w życie literackie oraz społeczne, będąc członkiem Towarzystwa Tomasza Zana w Ostrowie.

Debiutował tomikiem poezji zatytułowanym „Brzemię niebieskie”, który zdobył uznanie redakcji „Wiadomości Literackich”. Regularnie publikował swoje utwory w takich magazynach jak „Skamandr” i „Wiadomości Literackie”. 4 listopada 1937 roku, na wniosek Polskiej Akademii Literatury, uhonorowano go Srebrnym Wawrzynem Akademickim. Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej pełnił rolę nauczyciela w poznańskich szkołach średnich, m.in. w Liceum św. Marii Magdaleny.

Okres drugiej wojny światowej spędził głównie w Warszawie, gdzie posługiwał się pseudonimem Konrad Wallen. W 1944 roku został zmuszony do pracy przymusowej w Niemczech. Ranny podczas alianckiego nalotu, swoje wojenne doświadczenia przełożył na wiersze, zebrane w tomikach „Piąta ewangelia” i „Syn ziemi”, które ukazały się w 1946 roku.

Po powrocie do Poznania, Bąk zajmował się redakcją „Życia Literackiego” wspólnie z Jarosławem Iwaszkiewiczem. W latach 1945-1947 był prezesem poznańskiego oddziału Związku Literatów Polskich. Otrzymał nagrodę literacką miasta Poznania w 1945 r. oraz nagrodę Episkopatu Polski w 1949 r. Po zjeździe ZLP w Szczecinie, który przyjął socrealizm jako kierunek literacki, publikacja jego religijnej poezji została praktycznie zablokowana. W latach 1946-1949 Bąk poniósł prześladowania ze strony komunistycznych władz oraz był obiektem ataków na łamach „Woli Ludu”.

W czerwcu 1950 roku, podczas zjazdu ZLP w Warszawie, zapowiedział zamiar wygłoszenia kontrowersyjnego przemówienia o wpływie Żydów na literaturę i kulturę polską, co skończyło się jego przymusowym umieszczeniem w szpitalu psychiatrycznym. Tam, doznając przemocy, jego zdrowie znacznie się pogorszyło. Po półroczu został wypuszczony, jednak wobec niego narastała atmosfera nieufności w poznańskim środowisku kultury.

18 maja 1952 roku Bąk został ponownie zamknięty w szpitalu psychiatrzycznym w Dziekance. Pomimo prób jego ubezwłasnowolnienia przez niektórych członków ZLP, w 1953 roku, na podstawie orzeczenia komisji lekarskiej, został wypuszczony z placówki. W tym samym roku usunięto go z ZLP; jednak po 1956 roku, w wyniku zmiany sytuacji politycznej, powrócił do związku, choć ostatecznie zdecydował się na rezygnację z członkostwa.

W 1956 roku wydawnictwo Pallotinum opublikowało jego znany tom poezji „Modlitewnik”, który spotkał się z pozytywnym odbiorem. Kolejne wydania ukazywały się m.in. nakładem PAX. Mimo to, Bąk wciąż był obiektem inwigilacji i prześladowań. W 1960 roku został nawet uwięziony, co skłoniło go do całkowitej izolacji. Zmarł 30 kwietnia 1961 roku w okolicznościach, które pozostają niejasne.

Choć na początku swojej kariery artystycznej tkwił w ramach katolickiego pisarstwa, pod koniec życia po kilkuletnim poszukiwaniu, stał się członkiem parafii ewangelicko-augsburskiej w Poznaniu. Mimo swojej konwersji, został pochowany na cmentarzu przy ul. Lutyckiej, a od 1982 roku jego prochy spoczywają na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 229-3-14.

W 2016 roku Dawid Jung, poeta i redaktor naczelny Zeszytów Poetyckich, postanowił zwrócić uwagę na potrzebę uhonorowania Wojciecha Bąka, co zaowocowało przyznawaniem nowej nagrody literackiej, Nagrody Poetyckiej im. Wojciecha Bąka, która została ustanowiona dla upamiętnienia jego twórczości.

Publikacje

W twórczości Wojciecha Bąka można znaleźć wiele znaczących dzieł, które obejmują różne gatunki literackie. Jego poezja to prawdziwy skarb, który był tworzony przez wiele lat, a wśród najważniejszych zbiorów można wymienić:

• Brzemię niebieskie z 1934 roku,
• Śpiewna samotność z 1936 roku,
• Monologi anielskie z 1938 roku,
• Piąta ewangelia z 1946 roku,
• Syn ziemi również z 1946 roku,
• Dłonie z wiatru z 1948 roku,
• Modlitewnik z 1956 roku,
• Poezje z 1958 roku,
• Zastygłe chwile z 1958 roku,
• Psalmy Dawidowe z 1979 roku,
• Pieśni brewiarza rzymskiego z 1979 roku,
• W Samotności z 1997 roku – antologia, red. Roman Bąk.

W obszarze prozy należy zwrócić uwagę na dzieło Twarze z 1948 roku.

Natomiast w kategorii dramatu Wojciech Bąk stworzył takie utwory jak:

• Jerzy i Barbara z 1936 roku,
• Tyberiusz z 1937 roku,
• Sługa don Kichota z 1947 roku,
• Święty Franciszek,
• Piłat. Proces Chrystusa z 1983 roku.

Jeżeli chodzi o eseje oraz rozważania, jego wkład literacki obejmuje:

• Szkice z 1960 roku,
• Wyznania i wyzwania z 1968 roku,
• O Bogu – Człowieku i apostołach z 1971 roku.

---

Oceń: Wojciech Bąk

---